کلمات اصیل کردی کرمانشاهی | كلمات و  اصطلاحات اصيل كردي

چاخ: چاغ

چاخان : خالی بستن - دروغ

چار ِم ناچارَه : راه دیگری ندارم

چال :  چاله

چای : سرد

چانچَه : قابلمه – دیگ بزرگ

چارَوا : اسب نر – چهار پایان – نوعی راه رفتن اسب هم می گویند

چان : استراحت - وسیله خرمن کوبی

چالاو:  چاه آب

چَم : رودخانه – خم شدن

چِم : می روم

چَو :  چشم

چِلم : آب بینی

چِرو :  نادان

چَلهَ پَر: نوعی نفرین (کله پا شدن)

چِلپَه : صدای شی ای که به آب می خورد

چَمچِگ :  قاشق

چِنجِگ : تخمه - هسته میوه

چِریکهَ (ک مکسر) : جیغ

چَتِون : بی ادب - پُررو

چَپی چَواشهَ : سر در گم - کج و ما وج

چَپَالهَ : کشیده - سیلی

چَپَل : کثیف

چَپال : کف دست

چَپآو : غارت

چِورهَ چِور :  کم کم

چَمَانِن : خم کرد

چِیلِگ : هیزم (اندازه کوچک )

چَپِِگ : مقداری علف یا سبزی یا گل که در پنجه دست(مشت بسته ) قرار گیرد - پنجه هم گویند

چَوَرِه : منتظر- چشم براه

چِنگیِر: چنگ انداختن

چِراخ : چراغ

چَرمِه : سفید

چِرکِن :  کثیف

چِلِیس : شکمو- حریص

چِلاس : ظرف سگ

چَور: چرب

چَورانِن : چرب کردن - پرچرب

چُورانِن : خالی کردن تا آخرین قطره

چُو: چوب

چَقَل: شغال – آدم لاغر هم گویند

چَلق: پوست

چوخ : پیپ

چَرچی : دوره گرد

چِنارهَ : لرز کردن – لرزیدن اندامی از بدن

چَوچَه : چیستان

چِمای : مثل

چِیمِن : رفتیم – می رویم الآن – می رویم آینده

چِیمَن : چمن

چقیا (چ مکسر) : گیر کردن

چَکِی : زایید برای حیوانات درنده معمولاً سگ

چَه کید(ک مکسر): چه کار می کنی

چِشت : چیزی

چِخ : کلمه ای که برای دور کردن سگ استفاده می شود

چِنگال (تلفظ ن و گ ترکیبی از هر دو حرف به صورت تو دماغی ): نوعی غذای محلی سنتی که با نان تریت شده با روغن حیوانی و افزودن شکردرست می شود

چُوکه : گیره روی دسته چاقوجهت آویز شدن

چَه  : چه چیز

چِه کِیگ (گ خیلی ضعیف تلفظ می شود ) : خیلی کم - اندک

چِیا : چقا – رنگ زمین – خاک  

چِنَر: چغندر قند

چِنیِور(تلفظ ی و و ترکیبی از هر دو حرف که دهان گرد می شود ): نوعی گیاه معطر

چِمانِه: مثل

چوخَو رانِک : لباس مردانه کردی اورامی (جافی )

چیوزان (در تلفظ ی و و فک شکسته می شود صدای Uبه گوش می رسد ) : نوعی بازی محلی که با خرده سنگ و کشیدن جدول اجرا می شود

آ : بله - حرف تائید

آژِن : چاک - شیار      آژِن آژِن : چاک چاک

آخُر( درکردی آواهایی هست که در آن حرکت حروف تلفیقی است از دو حرکت در این کلمه (آخر) حرکت خ چیزی بین ُ  و  ی است ): آغل

آسِن : آهن

آسین : آستین

آمان : امان دادن – مهلت دادن

آگِر : آتش

آ و: آب

آو دوز : آبسه - زخمی که آب خورده است

آوَرَشَه : آب پاشی

آوَکی : آبکی

آوای : آبادی – روستا - دهات

آوازَه : ترانه

آوَرِ وت ( آوای کردی :تلفظ آوَ حرکتی بین ر + ی است ) : کندن پر پرنده ها توسط آب جوش

آووِس : آبستن - باردار ( جهت حیوانات بکار میرود)

اَوسا : قدیمها – گذشته ها – قبلاً

آوواره : جوی آبی که در زمین کشاورزی استفاده می شود

اَر : اگر

اَرا : چرا

اَرِه : آره –  بله

اَک  :  اِ  حرف تعجب

اَکِ هی : ای کاش

اِرَنگَه (آوای کردی: تلفظ حروف ن گ تلفیقی از هر دو حروف است به صورت تو دماغی) : الآن

اَوَ : آن

اَوانَه : آنها

اِمجا : بعد ( منتظر خبر یا جمله بعد ماندن )

اِمروژ : امروز

اِیردا : اینجا    /   اَوردا : آنجا

ایجور: اینجور – مثل و مانند - اینطور

اَولا : آن سمت    /  اَولام : آن سمتم    /  اَو لاد  : آن سمتت   اَولایِان : آن سمتشان

ایلا : این سمت ( سو و جهت )

ایمام : امام

ایمرو : امروز

ایمَیش : ما هم

ایمَه : ما

اِوشِن (آوای کردی : تلفظ حرف واو در زبان کردی با گرد کردن کامل لبها صورت می گیرد : می گویند

اِوارَه : غروب

كا : برادر
كاگَه/كاكه : پدر – برادر
كُنا : سوراخ

كُت بِر :‌ سكته – يك دفعه
كِتِ كور : سر به هوا
كُتَل : بيرق عزا
كاوِر(و مكسر) : گوسفند
كال : نارس – كمرنگ
كالِگ : گرمك
كامَ : كدامَ
كاني :‌ چشمه – معدن – مركز
كامين : كدامين
كُتَل كُو :‌ كتك كاري كردن زياد – در عزا يعني خود زني كردن
كَفتِن : افتادن (مصدر است )
كَفت : افتاد/كَفتي: افتادي
كَپُو : قاصدك – پروانه
كَپول : كله - سر
كُچِگ : سنگ
كَس : نفر – فاميل
كِش :‌ كش - هي كردن (براي پرنده ها )
كِشَه : سريع رفتن و دور شدن
كِر : مرغي كه آماده خوابيدن روي تخم است
كِر يوَه : سوز سرما
كُرو كُرو : هزار هزار
كل :‌ ناقص – گوشه ديواري كه ريخته است
كِلاو : كلاه
كِلاوَه : كله - بالاي چيزي
كَلاوَه : خرابه
كُِلوانك : انگشتر
كِلِگ : انگشت
كِلم : آب دماغ سفت شده
كُلَه پِسكِي (پ مكسر): يواشكي
كِلَه وِشكِني : وارسي كردن – فضولي
كُلَش : كلش – باقيمانده محصول كشاورزي بعد از برداشت - فضول هم مي گويند
كِلاش : گيوه (نوعي كفش دست ساز محلي )- نوعي اسلحه كلاشينكف
كَنگِر(تلفظ ن و گ تلفيقي از هر دو با صداي تو دماغي ) : كنگر
كَنگر كَن : وسيله اي كه با آن كنگر مي كنند
كُوَ :‌ كجاست
كَو : آبي - نيلي
كَو هَفي : افعي كبود
كَوش : كفش
كِوتياي : كوبيده شده
كَو ك : كبك
كَوِل : پوست كنده شده حيوان- حلقه هاي سيماني داخل چاه
كِوشانِن : خاموش كردن
كُوانِه : محل پخت نان
كَلاي : كربلايي
كَوَاو : كباب
كِوشتِن : كشتن (مصدر است)
كِولانَه : لانه پرندگان (مرغ )
كِونا : سوراخ
كِنارآو : توالت
كَنِو :‌ جاي آب
كَمتار: كفتار
كَمُوتَر : كبوتر
كَم : كردن – پهناي چيزي را گفتن
كِور : پسر
كِوي‍‍ژ (تلفظ و و ي تلفيقي از هر دو با گرد كردن كامل لبها ): در هم رفته
كوول : پشت
كِول : كوتاه – جمع شده
كِول بِر : خلاصه – ميانبر – كوتاه
كَلَه شير : خروس
كَوو ك :‌ كبك
كِولاژدِم :‌ عقرب
كَي يان : محل انبار كاه – كاهدان
كِيَه نِي : چشمه
كي يَر : بزغاله
كيسَل : لاك پشت
كَيمَن : همه كاره - وارد به كاري
كومه : تل
كِوَه : كوه
كَيوانو :‌پيرزن
كَي ك : كك
كَي ي : كاه

با : مخفف بابا - پدر

بار : بیار  /  بارَی : بیارش

باز :  باز شکاری

باز بِ رد : پرید

 باخ : باغ

بای د : بیا ( امر به آمدن در آینده(

بان : بالا  

بَرز : بلند

بَلَه مِرک : آرنج

بِ گِر : بگیر

بِ گیر : گریه بکن

بُِ  وش (آوای کردی :  تلفظ حرکت  بوِ ِش  چیزی بین و + ی  است ) : بگو

) مجری  (کسی که بیت و  شعر می گویید و بِ- وِِِِِِِِ ِ ش : گوینده

بِ – وک : نوعی جغد بزرگ

باوگ : پدر

باوَ : پدر بزرگ

باوَ پیرَه : پدر جد (پدر بزرگ هم می گویند )

باوَ ژِن : زنِ پدر

باوِ ِش : بغل

باوَ مَرد گَه : فلانی (مرد ) - مردی که نکره است

بِرا : برادر

بیل : اجازه بده -  صبر کو

بِز ِن : بز ماده

بَو ( دهان کاملاً گرد شود ) : بیا

بُو : بمان - بایست / بو

بُور : رنگ مایل به کرم

 بُوس / بُوسیَه : بایست - بمان

بَش : سهم

بِژ بِژی : فر فری (مو و پشم و پر )

بِژِ ی : نوعی کلوچه محلی کرمانشاهی

بِژی یَد( از ریشه فعل ژیان : زیستن ) : زنده بمانی

بِیلَا / بیلَه : بذار   /  بیلَمان : بذارمان

بِژَن : بنواز (نواختن ساز)